Akwarystyka biotopowa – najprostszy czy najtrudniejszy styl w akwarystyce?
Czas czytania: 10 min
Nowoczesne i przede wszystkim energooszczędne rozwiązania w dziedzinie filtracji i oświetlenia oraz cała gama preparatów do wody sprawiają, że każdy może założyć akwarium. No tak, ale technika to nie wszystko. Zanim kupimy zestaw akwariowy, powinniśmy zdecydować, jaki rodzaj zbiornika chcemy mieć u siebie. Akwaria ogólne, zawierają mieszaninę roślin, ryb i innych zwierząt z różnych miejsc na świecie. Akwaria holenderskie i roślinne pozwalają na uprawę wymagających roślin wodnych. Powstają także misterne zbiorniki w stylu naturalnym, jak mizube, ryuboku czy iwagumi, znane z zawodów aquascapingowych. Jednak jest jeszcze akwarystyka biotopowa mająca za zadanie jak najdokładniej odzwierciedlać środowisko naturalne. I właśnie ją omówimy w niniejszym artykule.
Akwarium biotopowe – co to takiego?
Aby w ogóle zrozumieć, czym jest akwarystyka biotopowa, musimy najpierw odpowiedzieć sobie na pytanie co w ogóle oznacza słowo biotop oraz powiązane z nim pojęcia biocenozy i ekosystemu. Otóż zgodnie z definicją z Encyklopedii PWN biotop [gr. bíos ‘życie’, tópos ‘miejsce’] to środowiskowa część ekosystemu (głównie czynniki abiotyczne – nieożywione), która stanowi specyficzne miejsce dla określonej biocenozy. Natomiast biocenoza to populacje wszystkich gatunków roślin, zwierząt i mikroorganizmów związanych z określonym typem ekosystemu, zespół organizmów zależnych od siebie, przystosowanych do określonych warunków środowiska (biotopu) wchodzących w skład ekosystemu. W dużym skrócie: biotop to nieożywiona część ekosystemu, a biocenoza to jej żywa składowa. Teoretycznie więc sprawa wydaje się prosta, jednak określenie akwarium biotopowe często jest nadużywane.
Często na forach internetowych, portalach społecznościowych oraz w rozmowach między akwarystami spotykamy się z określeniem biotop Malawi lub biotop czarnych wód. Stwierdzenia takie są nie tyle niepoprawne, co nieprecyzyjne. Otóż akwarium biotopowym w ścisłym znaczeniu określamy typ zbiornika, który odzwierciedla wybrany wycinek jakiegoś środowiska wodnego. Tzw. czarne wody mogą obejmować wiele różnych biotopów i to w obrębie jednego cieku lub zbiornika, takie jak ogromna rzeka Rio Negro, strumień przepływający przez torfowisko lub ciepłe, małe jeziorka gdzieś w wietnamskim lesie. W zależności, o którym fragmencie rzeki będziemy mówić, możemy mieć kilka różnych biotopów. Jak to możliwe?
Akwarium biotopowe, akwarium środowiskowe a akwarium obszarowe
Akwarium środowiskowe ma za zadanie odzwierciedlać środowisko życia pewnej grupy zwierząt i roślin. I właśnie tutaj możemy umieścić określenie czarne wody (często spotykane pod angielską nazwą black water, skrót BW). Środowisko BW ma jedną wspólną cechę – a jakże – ciemny, zbliżony do koloru herbaty kolor wody. Bierze się on z obecności tanin, inaczej zwanych garbnikami oraz kwasów humusowych pochodzących z rozkładających się fragmentów roślin
Im więcej tych substancji w wodzie, tym ciemniejszy jej kolor. Wspólną cechą tych wód jest także kwaśny odczyn wody, pH zawsze poniżej 7. Wody te występują w różnych miejscach na świecie, jak już wcześniej wymienione Rio Negro w Ameryce Południowej czy też azjatyckie jeziorko w Wietnamie. W akwarium środowiskowym chodzi o to, by ryby w nim pływające dobrze czuły się właśnie w określonym rodzaju wód, ale nie muszą pochodzić z jednej rzeki, ba, nawet jednego kontynentu. Dlatego też w zbiorniku takim można połączyć ze sobą np. neony zielone z razborami borneańskimi.
Akwarium obszarowe
Innym szerokim pojęciem może być akwarium obszarowe, które obejmuje jeden rodzaj wód, np. jezioro lub rzekę z danego obszaru. I tutaj świetnie wpasowuje się jezioro Niasa, inaczej zwane Malawi. Ten ogromny zbiornik wodny o długości około 550 km i głębokości ponad 700 m jest domem dla największej liczby gatunków ryb zamieszkujących jeziora, w tym najbardziej znanych ryb z grupy pielęgnic z opisanymi ponad 700 gatunkami. Oczywistym jest więc, że na długości tych pół tysiąca kilometrów możemy znaleźć przeróżne podwodne krajobrazy, takie jak skalne rumowiska czy też wielkie połacie piasku, porośnięte skąpo roślinnością. W akwarium obszarowym można więc spotkać różne gatunki pielęgnic, np. żyjące nad piaszczystymi plażami drapieżne pyszczaki z grupy non-mbuna oraz związane ze skalnymi rumowiskami, głównie roślinożerne ryby z grupy mbuna.
Akwarium biotopowe
Akwarium biotopowe, lub inaczej akwarium siedliskowe to zbiornik, gdzie staramy się odzwierciedlić już jedno, konkretne miejsce w wodnym świecie. Dlatego też biotop często łączy ze sobą dwa poprzednie pojęcia – środowisko i obszar. O akwarium biotopowym mówimy, gdy chcemy w naszym akwarium zebrać gatunki ryb i roślin, które występują razem i tworzą między sobą pewne zależności. Oczywiście nie będziemy w stanie uzyskać całkowicie odwzorowanego biotopu, gdyż każdy biotop charakteryzuje się występowaniem setek gatunków mikroorganizmów, zwierząt i roślin żyjących wspólnie. Wystarczy jednak, że najważniejsze, interesujące nas gatunki ryb, bezkręgowców oraz roślin będą pochodzić z tych samych wód i razem będą stanowić wycinek pewnego ekosystemu naturalnego. Choć brzmi to skomplikowanie, przy odrobinie chęci i samozaparcia każdy może założyć swoje akwarium biotopowe.
Sztuka szukania informacji
Najważniejszą kwestią dla każdego akwarysty biotopowego jest odpowiednie przygotowanie się do założenia zbiornika. Po pierwsze musi on zdecydować, jaki ekosystem chce odwzorować w swoim akwarium. Załóżmy, że ma to być nasza rodzima woda, dla przykładu płycizna jeziora Śniardwy. Jeśli mamy możliwość, akwarysta może się wybrać nad jezioro i na własne oczy zobaczyć, jakie gatunki roślin, ryb i innych zwierząt zamieszkują przybrzeżną strefę tego jeziora w okolicach portu Popielno. Od razu może wykonać podstawowe testy parametrów wody, takich jak temperatura odczyn pH, twardość, zawartość związków azotowych, fosforu, żelaza itp. Jeśli nie może, musi poszukać na własną rękę informacji.
Wiedza przede wszystkim
W dzisiejszych czasach Internetu, gdzie mamy dostęp do niezliczonych źródeł informacji z powodzeniem może poszukać, jakie to gatunki flory i fauny zamieszkują właśnie tamtą okolicę oraz jakimi parametrami cechuje się woda w jeziorze. Dopiero po zdobyciu jak najszerszej wiedzy na ten temat może przystąpić do działania. Niezwykle pomocne mogą okazać się zdjęcia własne oraz te podejrzane w sieci, według których może spróbować stworzyć mały kawałek litoralu jeziora Śniardwy.
Oczywiście należy mieć na uwadze fakt, że w przypadku krajowych gatunków kłopotliwym może być pozyskanie odpowiednich okazów do naszego akwarium. Na przykład wiele gatunków ryb posiada zarówno okres ochronny jak i wymiar ochronny, który reguluje Regulamin Amatorskiego Połowu Ryb. Dlatego też – paradoksalnie – o wiele prościej jest stworzyć akwarium biotopowe oparte na egzotycznych wodach obu Ameryk, Afryki czy Azji i Oceanii.
Wady i zalety akwarium biotopowego
Jak każdy rodzaj zbiornika, także i akwarium biotopowe ma swoje zalety i wady. Niewątpliwie największą zaletą tego typu akwarium jest absolutna niepowtarzalność. Biotopów na świecie jest niezliczona ilość – wody słodkie lub słone, ciepłe lub zimne, ciemne lub przejrzyste, kwaśne lub zasadowe, można by tak wymieniać i wymieniać. Każda rzeka ma kilka różnych siedlisk zamieszkiwanych przez wiele różnych, niekiedy wyjątkowych gatunków, dlatego też każde akwarium może być zupełnie od siebie różne, choć przedstawiające ten sam ciek wodny.
Tworzymy!
Tworząc fragment biotopu zgodnie ze sztuką, uzyskujemy doskonałe środowisko życia dla wybranych roślin i zwierząt. W akwarium biotopowym mamy pewność, że każdy żywy organizm będzie mieć optymalne dla siebie warunki do wzrostu i rozwoju. Niejako efektem dodatkowym będzie wzmocnienie odporności właśnie dzięki zapewnieniu idealnych warunków życia. Nierzadko również to właśnie w akwariach biotopowych dochodzi także do rozmnożenia problematycznych gatunków, które znajdują w tego typu zbiornikach perfekcyjne warunki do tarła.
Każde akwarium biotopowe to także pokaz wiedzy oraz uporu w dążeniu do celu właściciela. Nierzadko aby odtworzyć konkretne siedlisko w ograniczonych szybami zbiorniku, trzeba spędzić godziny na poszukiwaniach informacji o interesującym nas miejscu. Następnie należy odpowiednio dobrać zarówno wyposażenie jak i elementy aranżacyjne, takie jak podłoże, skały, korzenie; dobór odpowiedniej filtracji, oświetlenia itp.
Napotkane problemy
Główną wadą mogą być trudności w znalezieniu odpowiednich informacji na temat danego biotopu. Bo o ile każdy z nas może wybrać się nad znajdujące się niedaleko jezioro lub rzekę lokalną, tak ciężko byłoby wybrać się do Laosu, by podejrzeć na żywo brzegi tamtejszego strumyka. Dlatego też pomimo mnogości siedlisk wodnych całego świata, w akwariach biotopowych króluje tylko kilka, dobrze znanych biotopów. Także dostępność do konkretnych gatunków roślin i zwierząt może być ograniczona, jeżeli akwarysta zdecyduje się na mniej popularny biotop. Problemem może być także utrzymanie stałych warunków w akwarium. Niestety, nawet duże zbiorniki nie zapewniają takiej stabilności parametrów jak potężne jeziora czy też rzeki z ciągle świeżą wodą.
No i ostatni minus – nie każdy jest w stanie docenić akwarium biotopowe. Wiele osób uważa, że woda w akwarium musi być idealnie przezroczysta i klarowna, co na przykład w przypadku czarnych wód jest zjawiskiem niepożądanym. Dodając do tego rozkładające się liście na dnie może sprawiać wrażenie zaniedbanego akwarium. Jednak świadomość dotycząca akwarystyki biotopowej wśród akwarystów ciągle rośnie, a więc i ogrom pracy, jaki nierzadko należy włożyć w założenie takiego zbiornika jest coraz częściej doceniany. A i tak najważniejsze w tym wszystkim jest, aby rybom, innym zwierzętom i roślinom stworzyć jak najlepsze warunki życia w zamkniętym środowisku, jakim jest domowe akwarium.
Choć wielu osobom akwarium biotopowe kojarzy się z wrzuconymi do wody patykami i liśćmi, zbiornik może być także wyjątkową ozdobą pomieszczenia. Odpowiednio zaaranżowane akwarium, z misternie ułożonymi elementami dekoracyjnymi i odpowiednio dobranymi rybami może stanowić ruchomą alternatywę dla obrazów przedstawiających naturę. W dzisiejszych czasach mamy coraz mniej czasu oraz możliwości obcowania z Matką Naturą takie akwarium wnosi kawałek przyrody ożywionej prosto do naszych domów.
Konrad Kozioł
Wybrane dla Ciebie
Rozmowa z Jagodą Matejczuk i Agnieszką Giemzą z Woof Flyball Team Wrocław (zdjęcia)
Rekordowe 25 drużyn z 15 klubów. Tak w największym skrócie zapowiada się Wielka WOOFowska, czyli ogólnopolskie zawody flyball w miejscowości Malin pod Wrocławiem. Impreza odbędzie się w dniach 20-21 kwietnia. Przeczytaj rozmowę z Jagodą Matejczuk i Agnieszką Giemzą, trenerkami WOOF Flyball Team.
czytaj
Szczeniak w domu. Poradnik odpowiedzialnej rodziny
Zanim szczeniak przekroczy drzwi naszego domu, warto przygotować „listę wyprawkową”. Oczywiście, oczekiwanie na szczeniaka nie jest tym samym co oczekiwanie na dziecko, ale to również przełomowy moment w naszym życiu. Jak się do niego przygotować? Przeczytaj artykuł i sprawdź, o czym nie możesz zapomnieć.
czytaj
Terapeutyczny wpływ zwierząt na dzieci
Oprócz radości zwierzęta mogą nam dać jeszcze więcej. Terapia z udziałem zwierząt znana jest jako zooterapia. Przy terapiach obecne są różne zwierzęta, np. przy pomocy psa to kynoterapia, przy pomocy konia – hipoterapia. W tym artykule opowiem, jak wiele korzyści daje nam kontakt ze zwierzętami i jak bardzo terapeutyczne może być samo przebywanie z nimi.
czytaj
21 ciekawostek ze świata zwierząt
Chomiki prowadzą nocny tryb życia. Oznacza to tyle, że śpią w dzień i budzą się późnym wieczorem. Zabawa z tym pupilem może być trudna, ponieważ prowadzi inny tryb życia niż my.
czytaj
