Żmija zygzakowata (Vipera berus)

Jest stosunkowo niewielkim wężem o krępej budowie ciała. Dorosłe osobniki zwykle nie przekraczają ok. 60-80 cm długości. Od innych gatunków występujących w naszym kraju odróżniają ją pionowe źrenice oraz tak zwana wstęga kainowa, czyli ciemny zygzak ciągnący się wzdłuż grzbietu. Ten ostatni jednak nie zawsze jest widoczny, szczególnie u osobników wyjątkowo ciemno ubarwionych. Podstawowy kolor ciała może się bardzo różnić – od szarego, przez różne odcienie brązu, aż po czarny. Podobnie jak zaskroniec, ale w odróżnieniu od węża Eskulapa i gniewosza łuski żmii zygzakowatej są opatrzone wręgą co nadaje im chropowatą fakturę.

Żmiję spotkać można niemal na całym obszarze naszego kraju. Preferuje obrzeża lasów, łąki, polany i wrzosowiska, gdzie za dnia chętnie wygrzewa się w promieniach słońca zwykle przebywając w częściowym ukryciu, rzadziej na otwartej przestrzeni. Kryjówki znajduje w pobliskich gęstych zaroślach, stertach drewna lub kamieni. Aktywna może być zarówno nocą jak i w ciągu dnia. Z upodobaniem poluje na gryzonie, tym samym ograniczając ich populację. Nie gardzi również pisklętami, jaszczurkami oraz płazami, np. żabami.

Jest jedynym jadowitym wężem występującym naturalnie w Polsce. Z tego powodu często bezmyślnie (i wbrew prawu) tępionym. Jednak ukąszenia zdarzyć się mogą wyłącznie gdy wąż jest zmuszony do obrony, a ich skutek na ogół jest znacznie mniej niebezpieczny niż się powszechnie uważa.

Wąż Eskulapa (Zamenis longissimus)

Wąż niezwykle rzadki na terenie Polski, krytycznie zagrożony wyginięciem. Według herpetologów zajmujących się badaniem i ochroną tego gada, jego populacja w naszym kraju prawdopodobnie nie przekracza stu lub dwustu osobników. Jest największym gatunkiem węża zamieszkującym Polskę – według niektórych źródeł może osiągać nieco ponad dwa metry długości, choć tak dużych osobników oficjalnie w Polsce jak dotąd nie stwierdzono. Posiada smukłą sylwetkę, wąską głowę, brązowy lub ciemnooliwkowy grzbiet, gładkie łuski i jasny, jednolicie żółty,  brzuch. U młodych osobników na grzbiecie występuje wyraźny cętkowany wzór, który zanika z wiekiem. Tak samo jak jasne plamy w tylnej części głowy, podobne nieco do plam u zaskrońca zwyczajnego.

Jedyna potwierdzona stabilna populacja tego węża w naszym kraju występuje w Bieszczadach. Zasiedla miejsca cechujące się dobrym nasłonecznieniem – zwykle są to tereny leśne z mozaiką półotwartych i otwartych powierzchni, brzegi rzek i potoków, kamieniołomy, polany, okolice opuszczonych zabudowań. Chętnie wnika w obręb ludzkich osiedli gdzie znajduje odpowiednie miejsca do składania jaj, np. kompostowniki, sterty siana, trocin itd. Poluje głównie na gryzonie, jednak zjada także inne gady, ptaki oraz jaja.

Zaskroniec rybołów (Natrix tessellata)

Zwykle nie przekracza metra długości, choć wyrośnięte samice potrafią osiągać ok. 130 cm. Podstawowe ubarwienie grzbietu to odcienie szarości lub brązu z niewielkimi ciemnymi plamami. Prowadzi podobny tryb życia jak popularny zaskroniec zwyczajny. W przeciwieństwie do niego nie posiada jednak wyraźnych jasnych plam w tylnej części głowy.

Gatunek po raz pierwszy oficjalnie stwierdzony na terytorium naszego kraju w 2009 roku. W chwili obecnej jedyne znane stanowisko tego gatunku w Polsce znajduje się w pobliżu granicy z Czechami w rejonie Cieszyna.