Dlaczego dzieje się tak, że zwierzę nie może się schłodzić? Ma to związek z jego mechanizmami termoregulacyjnymi. Ponieważ psy i koty pocą się tylko przez opuszki łap, mechanizmami termoregulacyjnymi, które dużo wydajniej im służą są parowanie wody z powierzchni błon śluzowych (dlatego psy zieją) oraz oddawanie ciepła z rozszerzonych naczyń krwionośnych. Problem zaczyna się jednak wtedy, kiedy z powodu wysokiej temperatury, mechanizmy te stają się niewystarczające.
Na wystąpienie udaru cieplnego szczególnie narażone są psy dużych ras, otyłe, te, które mają za sobą epizody udarów cieplnych, oraz te cierpiące na choroby, które dodatkowo mogą utrudniać oddychanie, jak na przykład porażenie krtani, zapaść tchawicy lub psy ras brachycefalicznych (czyli te o krótkich kufach).

Udar cieplny postępuje szybko, im mniej wentylowane i bardziej wilgotne środowisko, tym gorzej. Koronnym przykładem są psy zamknięte w rozgrzanych samochodach. W upalny dzień wnętrze samochodu rozgrzewa się do około 50°C już w 20 minut! W takich warunkach śmierć zwierzęcia może wystąpić nawet w ciągu godziny.

Jak więc rozpoznać objawy udaru cieplnego? Jeżeli mamy ciepły dzień (często to nie muszą być nawet upały błagające o pomstę do nieba,  nawet temperatury rzędu 25°C i powyżej mogą być niebezpieczne!), naszą uwagę powinny zwrócić objawy takie jak:
-intensywne dyszenie,
-omdlenie/zaleganie na podłodze i brak chęci wstawania,
-ogólne osłabienie,
-nadmierne ślinienie,
-wymioty, biegunka.
Mniej powszechnymi objawami, które mogą wystąpić, są drgawki, drżenie mięśni, zmienione, dziwne zachowanie, obecność krwi w moczu, krwotok z nosa, obrzęk języka czy nadmierna wokalizacja.