• Instagram
• Facebook

JAKIE GATUNKI PROWADZĄ NOCNY TRYB ŻYCIA?

Gdy myślimy o zwierzętach nocnych, w naszych głowach często pojawiają się sowy i nietoperze. W rzeczywistości takich organizmów jest dużo więcej, a wśród ssaków procent gatunków nocnych dochodzi nawet do 70%. Wśród zwierząt nocnych znajdziemy też wiele owadów, z ćmą i świetlikiem na czele. Często zapominamy, że nawet zwierzęta domowe zwiększają swoją aktywność nocą. Zazwyczaj przekonujemy się o tym, gdy nasz chomik lub kot zaczyna intensywnie biegać w środku nocy, budząc wszystkich domowników.

KORZYŚCI Z NOCNEGO TRYBU ŻYCIA?

Ewolucja to proces utrwalania cech, które zwiększają dostosowanie. Za tym enigmatycznym słowem kryje się zdolność do przetrwania i rozmnażania. Zmiana trybu życia z dziennego na nocny pełni dwie zasadnicze funkcje. Przede wszystkim pomaga ona unikać drapieżników, które polują za dnia. Z tego powodu nocne życie prowadzą na przykład myszy. Dodatkowo nocna aktywność zmniejsza konkurencję międzygatunkową. Przede wszystkim zwierzęta nie muszą tak intensywnie walczyć o pokarm czy źródła wody. Dzięki temu zwierzęta nocne są bezpieczniejsze i lepiej radzą sobie ze zdobywaniem zasobów. Jednakże każda ewolucyjna korzyść łączy się z kosztami, które trzeba ponieść.

EWOLUCYJNY WYŚCIG ZBROJEŃ

Gdy w toku ewolucji zajdą korzystne zmiany, równolegle zmianom podlegają także inne, często zagrażające lub konkurencyjne zwierzęta. Tym samym, gdy gryzoń zaczyna czuć się bezpiecznie w nocy, za chwilę pojawiają się kotowate, które coraz skuteczniej polują mimo ciemności. Taki wyścig zbrojeń wymaga ciągłych adaptacji, ze strony ofiary i drapieżnika. W konsekwencji mamy obecnie do czynienia z całą gamą, różnorodnych przystosowań, które zwiększają szansę przeżycia i pozostawienia potomstwa.

WYOSTRZENIE ZMYSŁÓW

Aby przeżyć w nocy, najważniejsze są dwa przystosowania — by lepiej widzieć i być mniej widzianym. Lepsze widzenie, a tak właściwie wyostrzenie wszystkich zmysłów, jest niezbędne do poruszania się w ciemności. Część zwierząt rozwinęła specjalne zmysły, które świetnie sprawdzają się w nocy. Najbardziej znaną jest echolokacja, której mistrzami są zdecydowanie nietoperze. Inną adaptacją jest obecność tak zwanego tapetum lucidum, czyli specjalnej warstwy w oku, która dzięki odbiciu światła umożliwia widzenie nawet w głębokiej ciemności. Warstwa ta występuje na przykład u kotowatych, i to właśnie dzięki niej oczy naszego kota świecą, gdy poświęcimy na nie latarka.

KAMUFLAŻ

By pozostać niewidzialnym, w ciemności potrzebne są konkretne przystosowania w wyglądzie. Często kamuflaż przyjmuje formę modyfikacji ubarwienia. Wiele nocnych zwierząt ma wzorzyste lub ciemne futro, które pomagają wtapiać się w tło. O ochronne barwy dbają drapieżniki i ofiary. Możemy to zobaczyć w ubarwieniu dużych kotowatych takich jak rysie, a także u dziko żyjących gryzoni. Część gatunków zainwestowała w dodatkowy poziom ochrony. Zmieniają one swoje ubarwienie w zależności od pory roku, tak by zawsze pozostawać w modzie. W Polsce robią to na przykład zające, których białe futro ma pomóc przetrwać zimą.

PODSUMOWANIE

Przystosowania w obrębie zachowania, inaczej zwane behawioralnymi, są równie istotne, jak te fizyczne. Często są też z nimi ściśle związane. Tutaj przykładem mogą być świetliki, które dzięki bioluminescencji w odwłoku, nauczyły się komunikować się poprzez sygnały świetlne. Kolejną adaptacją jest dostosowanie ruchu, by uniknąć dostrzeżenia. Mistrzami w tej dziedzinie są kotowate, których ruch jest niezwykle płynny, a specjalne poduszki na łapach sprawiają, że są one prawie bezdźwięczne. Nie tylko poruszając się na lądzie, trzeba zachowywać się ze szczególną ostrożnością. Robią to również ptaki nocne takie jak sowy, których lot generuje jedynie minimalne ilości dźwięku.

TO TEŻ MOŻE CIĘ ZAINTERESOWAĆ

Ciekawostki o kotach

Kot w trybie polowania – kiedy się z nim bawić?

Najstarsze rasy psów i kotów. Jak wyglądały ich początki

Koci instynkt łowiecki. Jak go zaspokoić w domowych warunkach?

Jak działa psi słuch, czyli dlaczego Twój pies wybrałby Beethovena zamiast Sanah

Zwierzęta, które potrafią „mówić” – papugi, delfiny i inne komunikatywne gatunki

Największe i najmniejsze zwierzęta, których naturalnym środowiskiem są obszary zimowe – ciekawostki

Nosework, czyli wyjątkowy sport kynologiczny. Rozmowa z Sylwią Babicz ze Szkoły dla psów „Piąty Pazur” w Gdańsku (podcast, zdjęcia)

Share on Facebook

Tweet