• Facebook
• Instagram

CZY PIES ROZUMIE, CO DO NIEGO MÓWISZ?

Słyszenie dźwięków, w tym ludzkiej mowy, jest związane z ich przetwarzaniem oraz nauką m.in komend lub nazw konkretnych przedmiotów. Znanym przypadkiem psa, o wyjątkowo dobrej zdolności przetwarzania słów, był border collie Rico, który rozróżniał około 200 słów. Border collie są uznawane za najmądrzejsze psy na świecie. Szybko się uczą, lubią współpracować z człowiekiem i cechują się wysokim poziomem motywacji.

Rico został poddany próbom eksperymentalnym, w których musiał rozróżniać i przynosić konkretne przedmioty, które zostały skategoryzowane w kilka losowych grup. W badaniu przede wszystkim wykluczono efekt Mądrego Hansa, który polega na udzielaniu zwierzęciu niezamierzonych wskazówek za pomocą ciała, poprzez oddzielenie właściciela Rico od zabawek.

PRZYPADEK HANSA

Hans był koniem, który rzekomo udzielał odpowiedzi na proste zagadki matematyczne i językowe. Odpowiadał za pomocą stukania kopytami, ale w rzeczywistości obserwował reakcje ludzi zadających pytanie i rozpoznawał kiedy padła wystarczająca liczba stuknięć.

Pies, by zidentyfikować i przynieść przedmiot, musiał udać się do drugiego pomieszczenia. Możliwe, że jego umiejętności wynikały z bardzo wysokiego poziomu motywacji i charakterystycznego dla rasy progu chęci zadowolenia opiekuna. Najbardziej interesującym elementem eksperymentu było dołączenie do puli przedmiotów rzeczy, której Rico nie znał i użycie obcego dla niego słowa. Pies wytypował nieznany obiekt, prawdopodobnie używając mechanizmu eliminacji, i prawidłowo go zidentyfikował, co oznacza, że Rico był zdolny do analizy języka w prawidłowym kontekście.

Drugim przedstawicielem tej samej rasy o wyjątkowych zdolnościach słuchowych i językowych jest Betsy, która wychwytuje różnicę wokalizacyjną pomiędzy instrukcją a poleceniem. Betsy jest zdolna do integracji wskazywania i nazywania w celu określenia położenia przedmiotu lub osoby. Identyfikuje także ludzi za pomocą ich imion.

W przypadku interferencji (sprzeczności) wskazywania i nazywania, Betsy w przeprowadzonych badaniach kierowała się nazwą. Z całą pewnością, zarówno Rico, jak i Betsy, doskonale słyszały ludzką mowę i przypisywały usłyszane dźwięki konkretnym przedmiotom. Wątpliwości budzi sam proces przetwarzania języka. Być może psy rozumieją tylko różnice między dźwiękami i przez bardzo dobre zapamiętywanie są w stanie przypisywać konkretne dźwięki do przedmiotu, bez nadawania im sensu innego niż na podstawie skojarzenia? Jednak bez wątpienia są w stanie mapować, podobnie jak robią to ludzie, ponieważ, za pomocą procesu przypominającego wnioskowanie, wykluczają znane obiekty i wybierają nowe.

CZYM JEST MAPOWANIE?

W psychologii i kognitywistyce mapowanie to zdolność do odwzorowywania osobistych przeżyć oraz schematów. Mapą poznawczą nazywamy rodzaj reprezentacji umysłowej, która umożliwia kodowanie i dekodowanie zjawisk, cech i zachowań. Prekursorem teorii mapy poznawczej jest E.C Tolman, który zajmował się głównie procesami uczenia. Bardziej dociekliwych czytelników odsyłam do pracy badawczej „Mapy poznawcze szczurów i ludzi” autorstwa Tolmana.

Nie wiadomo czy podobnego efektu nie można byłoby osiągnąć, ucząc psy rozpoznawania przedmiotów na podstawie wokalizacji, bez użycia słów. Niezależnie od poziomu rozumienia ludzkiej mowy, psy są wrażliwe na intonację. Gdy dźwięk dociera do lewego ucha jest przetwarzany w prawej półkuli mózgu i odwrotnie. Podobnie jak u ludzi, język słyszany przez psy jest przetwarzany w lewej półkuli. Dlatego nawet, gdy sama mowa jest zniekształcona, psy reagują na zabarwienie emocjonalne, co powoduje aktywację obszarów w prawej półkuli.

ROZUMIENIE LUDZKIEJ MOWY W BADANIACH FMRI

Porównując reakcje na dźwięki u psa i człowieka za pomocą fMRI (funkcjonalnego rezonansu magnetycznego), wyodrębniono obszary odpowiadające za przetwarzanie informacji słuchowej. Andics przeprowadził eksperyment z zastosowaniem neuroobrazowania, w którym wzięło udział jedenaście psów oraz dwadzieścia dwie osoby. Zarówno psy, jak i ludzie, odsłuchiwali próbki dźwięku, na które składały się:

• psie wokalizacje,
• niewerbalne ludzkie wokalizacje,
• dźwięki niewokalne pochodzące ze środowiska,
• cisze kontrolne.

Wyniki wskazują na aktywowanie tych samych obszarów u obu grup badanych po odsłuchaniu dźwięków wokalnych, które świadczą o radości lub lęku. W kolejnych próbach zastosowano słowa typu „dobry pies” w połączeniu z niedopasowaną, negatywną intonacją. Na nagraniach znalazły się też pozytywne słowa wypowiadane neutralnym tonem oraz neutralne słowa w połączeniu z pozytywną intonacją.

Innymi słowy chciano sprawdzić czy pies rzeczywiście rozumie co do niego mówimy czy reaguje głównie na intonację, która może być pozytywna, negatywna lub neutralna. U psów lewa półkula aktywowała się na sam dźwięk, a prawa przetwarzała intonacje wokalizacji, ale centralny ośrodek nagrody reagował tylko wtedy, gdy intonacja i wypowiadane słowo były spójne.

W drugiej, ludzkiej, grupie badanej stwierdzono najsilniejszą reakcje na ludzkie wokalizacje w obszarach odpowiedzialnych za percepcję słuchu (kora słuchowa w górnej części płata skroniowego). Analogicznie wyglądało to u psów, które poza reakcją na ludzkie wokalizacje, dodatkowo okazały się wrażliwe na dźwięki niewokalne. Nadal jednak pozostaje niewyjaśniony udział obszarów asocjacyjnej kory ruchowej, homologicznych do ośrodka Wernickego i Broki u ludzi, w rozumieniu przez psy ludzkiej mowy.

MOWA RODZICIELSKA A WYCHOWANIE PSÓW

Ludzie mają skłonność do zwracania się do psów w sposób, którego używają również do nawiązywania kontaktu z małym dzieckiem. Ma to naukowe uzasadnienie, ponieważ aktywność neuronalna mózgu u niemowląt zwiększa się, gdy słyszą język o wyższej częstotliwości i wolniejszym tempie. Więcej na ten temat przeczytasz w artykule poświęconym baby speaking.

PODSUMOWANIE

Jaki jest wniosek z opisywanych badań? Pies ma o wiele lepszy słuch od człowieka, ale nadal nie do końca wiadomo, jak rozumie to, co słyszy. Badania fMRI z udziałem psów, choć obiecujące, są pionierskie i niosą ze sobą problemy metodologiczne z powodu konieczności długotrwałego pozostawania w bezruchu.

TO TEŻ CIĘ ZAINTERESUJE

Psi Alzheimer

Jak człowiek oswoił psa?

Czy pies widzi siebie w lustrze?

Czy pies może mieć lęk wysokości?

Na czym polega antropomorfizacja?

Siwienie u psów – przyczyny, opieka, stereotypy

Humanizacja zwierząt. Tak, ale w granicach rozsądku

Baby speaking. Dlaczego do psów mówimy jak do dzieci?

Jak działa psi słuch, czyli dlaczego Twój pies wybrałby Beethovena zamiast Sanah

Share on Facebook

Tweet